Karel Tamboer, Haaksbergen, 2023
Dit verhaal laat zien hoe er in de 19e eeuw werd omgegaan met namen en data van personen. Ik weet het, er waren geen computers waaruit je met een druk op de knop alle basisgegevens van een persoon mee kon laten uitspugen. Maar in dit voorbeeld uit mijn familiegeschiedenis wordt het wel heel bond gemaakt. Er wordt (waarschijnlijk) een nieuw mens gecreëerd…! Het is gebaseerd op feiten met aan het eind een vleugje fantasie!
Maar wat heeft dit met mijn familie, Tamboer, te maken? Even een korte inleiding.
Jan Tamboer (1825 – 1888) trouwde in 1849 in Apeldoorn met Gesina Beekman (1825 – 1865). Het paar kreeg 8 kinderen.
Wilhelmina Tamboer, het derde kind van Jan en Gesina, kreeg een buitenechtelijk kind. Dit is mijn grootvader Willem Tamboer geb. 1873. Wilhelmina kwam uit een groot gezin met 8 kinderen waaronder Henderina (1849 – 1912) en Willem (1863 – 1949). Over deze twee later meer.
Wilhelmina trouwde op 24 januari 1874 met Coenraad Peters (1825 – 1894), een metselaar en de weduwnaar van Hendrika Aaltjen Dibbets (1826 – 1873). Ik noem hem verder vaak ‘onze’ Coenraad omdat er heel veel Coenraads en Koenraads rond bleken te lopen in deze familie. Coenraad Peters had met zijn eerste vrouw Hendrika Dibbets 7 kinderen. De oudste, Aaltjen, trouwde met Jacob Slijkhuis. Het jongste kind was Koenraad (1866 – 1943).
Wilhelmina Tamboer kreeg met Coenraad nog 3 kinderen: (over deze drie kinderen gaat het verhaal)
- Elsje, geb. 1875 overl. 30 september 1879.
- Eesjen, geb. 15 jan. 1875 overl. 10 november 1949.
- Johanna Hendrika, geb. 28 jun. 1877 overl. ?
Elsje; van Elsje weet ik dat zij op 30 september 1879 op 4 jarige leeftijd is overleden in Apeldoorn. Daarvan is een overlijdensakte. Zij zou dus eind 1874 of in de eerste helft van 1875 geboren moeten zijn. Het probleem is, er is geen geboorteakte van haar te vinden. Het wordt nog vreemder, want in deze tijd ligt ook de geboortedatum van Eesjen. (15 jan. 1875).
De aangifte van overlijden van Elsje werd gedaan door dagloner Gerrit Zegers uit Apeldoorn, 58 jaar en landbouwer Reinder van Essen uit Epe, 41 jaar. Coenraad, de vader van Elsje, is hierbij niet aanwezig en ondertekent dus ook niet de akte.
Eesjen is op 15 januari 1875 geboren. Dat zij Eesjen heet is in de geboorteakte heel duidelijk te lezen, maar wat zien we, zij ondertekent in 1896 haar huwelijksakte met: Elsje! Ook in de overlijdensakte uit 1941 van haar man Franciscus Engels wordt zij Elsjen genoemd! In haar eigen overlijdensakte uit 1949 heet zij wel weer Eesjen.
Johanna Hendrika. Daarvan vind ik alleen een geboorteakte maar geen overlijdens registratie.
Wat betekent dit? Waren Elsje en Eesjen tweelingen? Vond Eesjen de naam Elsje leuker en ondertekende zij haar huwelijksakte met Elsje, de naam van haar overleden zusje? Was Eesjen en Elsje gewoon één en dezelfde persoon?
Waarom is er geen geboorteakte van Elsje te vinden?
Velen hebben mij helpen zoeken, echter zonder resultaat.
Geboorteakte van Eesjen
Detail overlijdensakte van Elsje
Eesjen.
Nadat op vierjarige leeftijd haar moeder Wilhelmina was overleden en haar vader Coenraad Peters in 1894, werd haar grootvader Jan Tamboer, de man van Gesina Beekman, haar toeziend voogd. Jan overleed echter in 1888. Eesjen was toen zeven jaar oud.
Eesjen trouwt op 12 februari 1896 in Arnhem met Franciscus Engels. Uit de huwelijkse bijlagen blijkt dat zij niet erg goed bij kas zaten. Daarom is er een ‘Bewijs van onvermogen’, afgegeven door de burgermeester van Arnhem waardoor het op laten maken van de benodigde bescheiden en waarschijnlijk ook de huwelijksvoltrekking, geheel gratis waren. Bij haar huwelijk was Eesjen net 21 jaar, maar bij haar voorgenomen huwelijk was zij 20 jaar oud. Er moest dus nog e.e.a. geregeld worden betreffende de voogdij. Opa Jan Tamboer was immers overleden.
Huwelijk
Nu, bij haar huwelijk, wordt bepaald dat een nieuwe voogd en een toeziend voogd moet worden aangewezen. Vier mannen komen hiervoor bijeen op het gemeentehuis van Apeldoorn. Te weten:
-
- Jacob Slijkhuis, 49 jaar, de man van haar halfzuster Aaltje Peters. Aaltje is een dochter uit het eerste huwelijk van vader Coenraad met Hendrika Dibbets.
-
- Koenraad Peters jr., haar halfbroer uit dat zelfde huwelijk. Niet te verwarren met Coenraad Peters haar vader. Hij is 29 jaar en wordt hier Coenraad met een ‘C’ genoemd.
-
- Willem Tamboer, haar oom. De broer van haar moeder Wilhelmina. Hij is dan 32 jaar.
-
- Jan van Laar. Oom Jan is de man van tante Henderina Tamboer, de oudste zus van haar moeder. Jan is 50 jaar.
Door deze ‘wijze mannen’ wordt besloten dat oom Willem Tamboer haar voogd wordt. Ook wordt op dat zelfde moment oom Jan van Laar tot toeziend voogd benoemd.
Ondertekenaars van de huwelijksakte van Eesjen en Franciscus
Linker kolom:
-
- Franciscus Engels Bruidegom
- Eesjen Peters Bruid, tekent met Elsje!
- Christianus Engels Vader van de bruidegom
- Willem Tamboer Voogd van Eesjen
Rechter kolom:
-
- Jan van Laar Toeziend voogd
- Albertus Wammes Getuige, pakhuisknecht
- Peter Christiaan Engels Getuige, broer van de bruidegom
- Willem Tamboer Getuige, halfbroer van de bruid, de tekst in de akte zegt echter dat het de neef van de bruid is!
- Gijsbert Methorst Getuige, metselaar te Apeldoorn. Zal een collega of vriend zijn.
Het document waarin de voogdij werd vastgelegd wordt als huwelijkse bijlage aan de huwelijksakte toegevoegd. Opgemaakt 3 april 1895 te Apeldoorn.
Een aantal opmerkingen bij dit document:
-
- Met namen en leeftijden wordt erg onzorgvuldig omgegaan in dit document. Het is duidelijk ‘uit de losse pols’ opgesteld. Wijlen haar moeder, Wilhelmina, wordt Mina Tamboer genoemd. Het zal haar roepnaam geweest zijn.
-
- Zij overleed ‘voor ongeveer 12 jaren‘. Nee, dat was al 16 jaar geleden!
-
- Eesjen, zoals zij officieel heet, wordt hier Gesina genoemd…! terwijl in één van de andere bijlagen duidelijk Eesjen staat. Geesje was haar roepnaam. *)
-
- Volgens bovenstaand document is zij 19 jaar. Dat is niet waar, zij is reeds 20.
-
- Blijkbaar moest er i.v.m. dit huwelijk ook nog een boedelverdeling van haar ouders plaats vinden. In het tweede deel wordt door Berend Bakker en Wouter Buurman de boedel van wijlen haar ouders getaxeerd.
-
- Het document werd opgesteld op 3 april 1895 maar op blad twee wordt op 27 maart bij de Kantonrechter en op 16 april door de Gemeente getekend? Is dit antidatering?
-
- De genoemde Coenraad is Koenraad, de halfbroer van Eesjen. Zie ook hiervoor bij ‘de wijze mannen’. Hij is hier 28jaar.
*) Dit was de ’tante Geesje’ van mijn vader waar hij wel over sprak maar de relatie met de familie niet wist.
Franciscus Engels laat een ‘Bewijs van Onvermogen’ opmaken waarin verklaard wordt dat hij ‘in zodanige behoeftige omstandigheden’ verkeert dat hij niet in staat is ’tot betaling der kosten gevorderd wordende tot verkrijging van al de stukken benoodigd voor de voltrekking van zijn huwelijk’.
Ook voor Eesjen wordt een dergelijke verklaring afgegeven. Dit houdt in dat alle uittreksels en akten kosteloos worden verstrekt.
De benodigde stukken dat zijn er ook nogal wat:
Uittreksel geboorteregister: Franciscus Engels; Eesjen Peters,
Uittreksel overlijdensregisters van:
Wilhelmina Tamboer, moeder van Eesjen; Coenraad Peters, vader van Eesjen; Gesina Beekman, grootmoeder van Eesjen; Berendina Esmans, andere grootmoeder van Eesjen; Jan Tamboer, grootvader van Eesjen; Hendrik Peters, andere grootvader van Eesjen; Johanna Elisabeth Prijn, moeder van Franciscus.
Het document waarin de voogdij van Eesjen is geregeld.
Bewijs van de Nationale Militie dat Franciscus ‘bij loting buiten oproeping’ van de dienstplicht is gebleven.
Afkondiging van het voorgenomen huwelijk.
Bewijs van onvermogen: Franciscus Engel, Eesjen Peters.
Geesje.
Volgens het bevolkingsregister van Apeldoorn was er ook nog een Geesje. Zij zou geboren zijn op 23 juni 1876. Van haar is echter geen geboorteakte of overlijdensakte te vinden. Aangezien uit het bovenstaande blijkt dat Eesjen ook Geesje, en zelfs Gezina werd genoemd ga ik er van uit dat dit één en dezelfde persoon is. Waar die geboortedatum, die in het bevolkingsregister vermeld staat, vandaan komt blijft dan een raadsel. De ervaring leert dat het bevolkingsregister vaak erg onbetrouwbaar is.
Volgens het bevolkingsregister (BR) leefden op dat moment op deze locatie:
Coenraad Peters: zoon, geb. 13 okt. 1860 of 66? Deze gaat op 23 oktober 1899 naar Duitsland. Een geboorte registratie van hem is niet te vinden.
Coenraad Peters: hoofd, geb. 24 jan. 18…. dat klopt niet! Dit is ‘onze’ Coenraad, hij is van 21 nov. 1825.
Johanna Gijsberta Rodijk: vrouw, geb. 9 mei 1836. Nieuwe vrouw van Coenraad Peters nadat Wilhelmina Tamboer was overleden.
Hendrika Petronella Nieuwenhuis: stiefdochter. Dochter van Johanna Gijsberta Rodijk uit haar eerdere huwelijk met Hendrik Nieuwenhuis, geb. 22 febr. 1871.
Geesje Peters: dochter, geb. 23 juni 1876.
Zij bestaat niet en zal dus Eesjen zijn!
Maar waar die geboorte datum vandaan komt?
Willem Tamboer: zoon, geb. 23 april 1873. Was eerst 1874 en is toen gecorrigeerd.
Over Elsje Peters, die slechts 4 jaar werd, wordt niet gerept.
Ook over het ‘derde kind’ Johanna wordt nooit geschreven.
Verder hebben er nog gewoond: (de doorhalingen)
Coenraad Peters: hoofd, geb. 22 dec. 1825. ‘onze’ Coenraad, weer een andere geboortedatum! Hij is van 21 nov. 1825
Hendrika Aaltje Dibbets: vrouw, eerste vrouw van Coenraad, overleden in 1873.
Aaltje Peters: dochter, geb. 19 dec. 1852. Dochter van ‘onze’ Coenraad Peters en Hendrika Dibbets.
Dirk Jan Dibbets: vader, geb. 15 maart 1794. Vader van ‘onze’ Coenraad Peters en Hendrika Dibbets.
Wilhelmina Tamboer: vrouw, geb. 3 mei 1853. Overleden in 1879.
Eesjen Peters: dochter, geb. 15 jan. 1875. Hierin is geknoeid. Er was toen al verwarring over de naam? Dochter van ‘onze’ Coenraad en Wilhelmina Tamboer.
Johanna Hendrika Peters: (9e van boven) dochter, geb. 28 juni 1877. Dochter van Coenraad en zijn 2e vrouw Wilhelmina Tamboer. Zij is doorgehaald, dus vertrokken/overleden, maar op ongebruikelijke manier. Ook op het originele blad is geen reden van de doorhaling gegeven.
Jacob Slijkhuis: hoofd, geb. 4 jan. 1846. Schoonzoon van Coenraad en 1e vrouw Hendrika Dibbets. De man van dochter Aaltje.
Aaltjen Peters: vrouw, geb. 19 dec. 1852. Vrouw van Jacob Slijkhuis.
Jan Slijkhuis: zoon, 13 april 1874, zoon van Jacob Slijkhuis en Aaltje Peters.
Verder bestond er ook nog een zoon Coenraad van ‘onze’ Coenraad Peters en Hendrika Dibbets. Deze werd slechts 6 maand oud.
Er blijven in dit hele Peters verhaal dus een paar vragen over:
- Waar is de geboorteakte van Elsje Peters die vier jaar oud werd.
- Waarom is Johanna in het BR doorgehaald zonderopgave van reden?
- Waar is overlijdensakte van Johanna?
- Geboorteakte van Geesje Peters, die volgens het bevolkingsregister geboren zou zijn op 23 juni 1876 is er niet. Het is vrijwel zeker dat zij helemaal niet bestaan heeft. Het zal Eesjen geweest zijn die echter geboren is op 15 januari 1875.
Erg onduidelijk allemaal en veel geknoei in akten. Er is voor mij maar één conclusie maar dat is wel een gewaagde aanname…
Een gewaagde conclusie:
Met wat aannames is er ook nog een andere mogelijkheid voor de namen van de dochters.
Als je te maken hebt met twee geboorte aangiften en twee overlijden aangiften dan zou het logischerwijs om twee personen gaan. Als dan ook nog één van de dochters verschillende voornamen gebruikt…! Wat nou als:
– Eesjen Peters, geb. 15 jan. 1875. overl. 10 november 1949 (dit is zeker)
– Johanna Hendrika Peters, geb. 28 juni 1877. (dit is ook zeker)
Stel nu; Johanna is overleden op 30 sept. 1879 en dus niet Elsje.
Deze overlijdensdatum 30 sept. 1879, hoort bij Elsje waarvan geen geboorte bekend is. Er wordt vermeld dat zij 4 jaar oud zou zijn bij overlijden. Bij deze aanname is zij slechts ruim 2 jaar oud. Dat Eesjen zichzelf ook Elsje en Geesje noemt, of zo wordt genoemd, is reeds duidelijk gebleken. Ik suggereer hier dus dat Elsje helemaal niet heeft bestaan! Het overleden kindje was Johanna.
Bij de geboorteaangifte van Eesjen in 1875 waren er twee getuigen. Twee collega’s metselaar van vader Coenraad. Dat klinkt logisch.
Bij het overlijden van Elsje, of zoals ik nu stel van Johanna in 1879, zijn er ook twee getuigen. Dat zijn nu twee landbouwers/dagloners uit Epe en uit Apeldoorn. (zie begin van dit artikel). Vader Coenraad Peters is niet eens aanwezig. Zijn die twee gewoon ter plekke van de straat geplukt voor een glas bier en een sigaar en wisten niet meer om welk kind van Coenraad het ging?
En die leeftijd? “Joa”, zei Gerrit tegen Reinder, “ik dagge zoiets van een joar of viere”. En dat schreef de ambtenaar toen op…!
Dit laatste klinkt niet slecht toch?
Graf van Eesjen Peters op de RK begraafplaats in Enschede.